Cinema Paradiso

Trước khi những cột ăn-ten bắt đầu mọc lổn ngổn trên những mái nhà hay đầu máy video bắt đầu tràn lan vào mọi gia đình, thì rạp chiếu bóng là thánh đường của tiêu khiển giải trí. Ở Phan Thiết quê tôi hồi đó có 4 rạp, cái thì to cái thì nhỏ; cái thì ghế gỗ cái thì ghế nệm. Mỗi lần được Ba Mẹ hứa dẫn đi xem phim, là nguyên đêm trước háo hức và cả ngày sau bồi hồi; cảm giác ấy đến giờ vẫn không hề quên…

Nhưng sự đam mê phim ảnh của tôi chẳng thấm vào đâu so với Toto, cậu bé có đôi mắt to lúc nào cũng đỏ ngầu vì thiếu ngủ. Khi làm nhiệm vụ của một lễ sinh trong nhà thờ, cậu bé cứ nhắm nghiền mắt, đầu cứ nghiêng ngã trên cánh tay chống xiêu vẹo, quên cả rung chuông đúng nhịp trước sự hậm hực của cha xứ. Học hành thì cũng giỏi, nhưng mắt đỏ không phải là do thức khuya học, mà là do suốt cả đêm thậm thò thậm thụt trước phòng chiếu phim do ông Alfredo cai quản. Alfredo làm nghề chiếu phim cho rạp hát duy nhất có tên Cinema Paradiso – cũng là tựa đề của bộ phim - ở một tỉnh lỵ trên đảo Sicily. Độc thân, hào hiệp và học hành không nhiều, ông Alfredo lúc nào cũng sẵn sàng phun châu nhả ngọc những lời khuyên thâm thúy bóng bẩy, thực chất là lời thoại của các nhân vật trong phim mà ông thuộc nằm lòng. Chính sự ranh mãnh dễ thương, nhất là nỗi đam mê phim ảnh của cậu bé mồ côi cha Toto đã biến Alfredo trở thành người cha tinh thần của cậu bé. Chi tiết thú vị là khi cậu bé lén chuyền đáp án cho ông trong kỳ thi toán bất đắc dĩ mà các viên chức tỉnh “bình dân học vụ” phải ngồi dự cùng bọn thò lò mũi xanh. Dĩ nhiên là với điều kiện Alfredo phải cho cậu phụ việc, chứ không phải hễ động một chút là đuổi người ta...

Kể từ khi chính thức trở thành trợ lý chiếu phim cho Alfredo, với sự trợ giúp của chiếc ghế đẩu mỗi lần thay phim, cậu bé tiểu học Toto đã trãi qua tuổi thơ của mình ở “thiên đường điện ảnh”, cái rạp hát tí xíu lúc nào cũng đầy rác dưới sàn, nơi Toto chứng kiến cả một xã hội thu nhỏ. Trong bóng tối của không gian ngập đầy âm thanh huyền hoặc và hình ảnh lộng lẫy, tình yêu chớm nở, tình bạn đâm chồi. khán giả dùng bữa, uống bia, hút thuốc, dậm chân thình thịch, cho con bú tí, hay huýt sáo ỏm tỏi mỗi khi cảnh cụp lạc (mà chỉ là những nụ hôn thôi, trời ạ!) bị cắt xén. Và bộ phận kiểm duyệt không ai khác hơn là ông cha xứ, với chiếc chuông trên tay để rung lắc một cách “thuần phong mỹ tục” mỗi khi chàng định hôn nàng… Chắc ông biết tỏng chuyện gì sẽ xảy ra với đám “cho-ai cho-ai” rậm rựt trong khu vực nếu không làm vậy. Và … điều đó đã xảy ra sau này khi rạp hát vừa được xây mới và trình chiếu bộ phim ông chưa kịp kiểm duyệt. Khi hai người hôn nhau trên màn ảnh, ba bốn thiếu niên ngồi sãi dài trên ghế, mắt lim dim theo dõi, còn tay thì cứ hoạt động liên tục ở phía dưới…!

Rạp hát được xây mới vì nó bị cháy; nó bị cháy vì máy chiếu phim nổ; máy chiếu phim nổ vì nó hoạt động quá công suất; nó hoạt động quá công suất vì Alfredo cho chiếu thêm suất khuya ngoài khuôn viên rạp. Sự đời không phải lúc nào cũng theo luật nhân quả; tính hào hiệp của ông là nguyên do của tai nạn cháy nổ. Dĩ nhiên, rạp hát khang trang hơn là một chuyện tốt cho dân địa phương, nhưng đổi lại, Alfredo mất đi cặp mắt… Và Toto đã sẵn sàng vào vị trí thay thế. Đứng trên ghế đẩu, cậu dán mắt vào màn ảnh có hai người hôn nhau, trong sự khoái trá của khán giả và hoảng hốt của người cha xứ quên làm nhiệm vụ một ngày…

Vậy đó, thời niên thiếu của Toto đã trôi qua … với một mối tình đơn phương vác vai, và một lời khuyên chí tình từ người cha tinh thần cái hôm cậu đi xa lập nghiệp: “Đừng hoài cảm nghe chưa. Hãy quên hết mọi người ở đây đi.” Toto chạy băng băng theo chuyến tàu lửa vừa chuyển bánh…
Ba mươi năm sau, nói chính xác là … ngay đầu phim, Toto, giờ đã trở thành đạo điễn phim nổi tiếng và chưa một lần trở lại cố hương, nghe bạn tình thuật lại về cuộc điện thoại của người mẹ một tối anh trở về căn hộ sang trọng ở Rome. Mẹ anh báo là Alfredo lúc nào cũng theo dõi những tiến triển trong sự nghiệp của anh, rằng ông vừa mới qua đời, căn dặn không được báo cho anh biết, và ông có để lại một món quà …

Dĩ nhiên là Toto trở về… Đám tang đi ngang qua Cinema Paradiso và dừng lại như một lời tri ân. Thiên đường điện ảnh giờ hoang phế trước áp lực của văn minh tiến bộ; cuối tuần, nó sẽ bị phá hủy để nhường chỗ cho bãi đậu xe…
​
Nhân viên mở quà của Alfredo giùm Toto, bằng cái cách ông và anh từng hàng ngày làm thuở xa xưa. Ngồi một mình, mắt rưng rưng lệ, Toto xem lại những khúc phim tuyệt đẹp về những nụ hôn bị cắt xén, và nguyên cả khối tình người đạo diễn nổi danh vẫn chôn trong lòng…

Rotten Tomatoes: 90%
IMBD: 8.5/10

Link phim 1080p: https://www.fshare.vn/folder/UTARMLU8AFZF
Phụ đề: https://subscene.com/subtitles/cinema-paradiso-nuovo-cinema-paradiso

P.S.: Xin đừng bỏ qua hai nhạc phẩm hay tuyệt đỉnh trong phim
Cám ơn Amelie Nguyen đã gợi nhớ lại bộ phim này.

Chẳng hiểu vì lý do gì mà “That Day” luôn là bài hát nghe đi nghe lại bao nhiêu lần cũng không chán. Có thể là do sức lôi cuốn của bộ phim “Cinema Paradiso”, trong đó “That Day” là một phần nhạc nền. Cũng có thể là do âm điệu bài hát hợp với sở thích âm nhạc cá nhân; hoặc là lời bài hát gợi lại một vài ký ức xưa cũ nào đó (thật ra “That Day” là nhạc phẩm dựa trên nền nhạc do Ennio và Andrea Morricone sáng tác). Nhưng chắc chắn ảnh hưởng này phần lớn đến từ Karrin Allyson, ca sĩ trình bày. Cho đến năm ngoái, người ca sĩ được mệnh danh là Edith Piaf tóc vàng, đã phát hành 16 album và chưa album nào thấp hơn 4/5 sao.
Một nhạc phẩm hay thường được trình bày lại nhiều lần bởi nhiều ca sĩ nổi tiếng. Nhưng không hiểu sao “That Day” chưa có ai hát lại kể từ năm 1999, khi album thứ 6 của Karrin Allyson “From Paris to Rio” phát hành, cho đến hôm nay, khi tình cờ xem được YouTube clip của nhạc phẩm. Nhưng cũng lại là Karrin Allyson, nắn nót trong từng lời nhạc và trên từng phím dương cầm, trong âm thanh da diết triền miên của cello, sự trầm mặc đầy tiếc nhớ của Contrabass, đan xen với tiếng guitar kể lể thêm câu chuyện nỗi niềm. 
Gần 20 năm đã trôi qua, và giọng hát của Karrin cũng đã cho thấy ít nhiều dấu ấn thời gian, nhưng vẫn còn đó phong thái thùy mị và khả năng âm điệu hoàn hảo năm nào. Một jazz vocalist đích thực, và ước gì “That Day” chỉ do Karrin Allyson trình diễn, để khỏi phải thêm một lần nào nữa thất vọng!
"I knew the day I looked into your eyes
I’d lose control of everything I clung to
And there I gladly gave it all the way for you that day
I thought love’s power over me had passed
The memory of you that burned too fast
But there I was in love again
My future was recast..."